W języku polskim, bogatym w liczne przysłowia i powiedzenia, często napotykamy na wyrażenia, które zdają się być tajemnicze. Jednym z takich zwrotów jest właśnie powiedzenie „ni pies, ni wydra”. To wyjątkowe i intrygujące zestawienie słów, które może przykuć uwagę każdego, kto choć raz się z nim spotkał. Ni pies, ni wydra – brzmi jak coś, co jest na granicy, coś pośredniego. Jednak co dokładnie kryje się za tym zwrotem? Warto zgłębić tę tajemnicę, aby zrozumieć pełne znaczenie tego popularnego wyrażenia.

Ni pies, ni wydra – co to znaczy?

Powiedzenie „ni pies, ni wydra” jest związkiem frazeologicznym, które wyraża stan pośredni, ni to, ni tamto, coś niejednoznaczne i trudne do zdefiniowania. Jest to skrót od pełnej formy, która brzmi „ni pies, ni wydra coś ta kształt świdra”. Wskazuje to na sytuację, gdzie brak jasnej odpowiedzi. W praktyce, używając tego wyrażenia, sugerujemy, że coś jest na granicy, nie można jednoznacznie określić, co to jest, lub że nie można dokładnie zrozumieć danej sytuacji. „Ni pies, ni wydra” jest często wykorzystywane w kontekstach, gdzie nie ma jednoznacznej odpowiedzi lub rozwiązania, a sytuacja jest zagmatwana i trudna do rozszyfrowania. Niekiedy można się spotkać z innymi powiedzeniami, które oznaczają dokładnie to samo co „ni pies, ni wydra”, mowa o zwrotach „ni rak, ni ryba”, „ni z pierza, ni z mięsa” lub „ni mięso, ni ryba”.

Przykłady użycia

Powiedzenie „ni pies, ni wydra” często pojawia się w rozmowach, aby wyrazić trudność w jednoznacznym określeniu sytuacji lub stanu rzeczy.

• Nowy chłopak mojej córki to ani to przystojny, chudy jakiś, ni pies, ni wydra.
• Ten film to taki ni pies, ni wydra ani nie był śmieszny, ani nie trzymał w napięciu.
• Przedstawienie teatralne można podsumować krótko ni pies, ni wydra. Trudno określić, o czym było, nic do siebie nie pasowało.
• Zaczęłam czytać nową książkę, ale fabuła wydaje się ni pies, ni wydra – bez wyraźnego celu i punktu kulminacyjnego.
• Nowy kolor ścian jest ni pies, ni wydra ani to biel, ani szarość.

Jak inaczej powiedzieć ni pies, ni wydra: ani to, ani to; nie wiadomo co; na pograniczu; trudne do określenia; trudno powiedzieć coś konkretnego; ktoś lub coś mało wyraźne; nie wiadomo co.

Skąd się wzięło powiedzenie „ni pies, ni wydra”?

Chociaż trudno jest dokładnie określić, skąd pochodzi zwrot „ni pies, ni wydra”, można przypuszczać, że powiedzenie to pojawiło się w kontekście życia wiejskiego i pracy ludzi na wsi. Według jeden z teorii powiedzenie „ni pies, ni wydra” wywodzi się z historii życia Jana Chryzostoma Paska, polskiego szlachcica i pisarza, który żył w XVII wieku. Pasek stał się sławny nie tylko ze względu na swoje różne dziwactwa i niekonwencjonalne zachowanie, ale także ze względu na swoją wyjątkową wydrę, którą nazwał Robakiem. Pasek oswoił i wytresował wydrę do tego stopnia, że potrafiła ona wykonywać różne sztuczki. Wydra o imieniu Robak łapała ryby na zawołanie, pilnowała Paska, czy alarmowała o zbliżających się obcych gościach. Była nie tylko pomocna, ale również bardzo oddana swojemu panu. Pomimo swojej wyjątkowej natury, wydra była jednak trudna do sklasyfikowania – nie była typowym psem ani typową wydrą. Ta niejednoznaczność w opisie zachowania Robaka doprowadziła do powstania frazeologizmu „ni pies, ni wydra”, który wskazuje na coś, co jest trudne do jednoznacznego określenia lub jest na granicy dwóch różnych kategorii.

Warto podkreślić, że choć historia Jana Chryzostoma Paska i jego wydry jest fascynująca i prawdziwa, trudno jest jednoznacznie stwierdzić, czy to dokładnie ta historia doprowadziła do powstania tego powiedzenia. Niemniej jednak ta opowieść przyczyniła się do rozpowszechnienia i spopularyzowania frazeologizmu „ni pies, ni wydra” w języku polskim, ponieważ jest ona doskonałym przykładem sytuacji, gdzie coś jest trudne do jednoznacznego sklasyfikowania i opisania.