Gruczoły okołoodbytowe są ważnymi narządami w organizmie psa. Jednak dopóki działają prawidłowo, to niektórzy nawet nie wiedzą o ich istnieniu. W gruncie rzeczy problemy z gruczołami okołoodbytowymi występują dość często i sprawiają psu duży dyskomfort, a nawet ból. Zagadnienie to jest niezwykle ważne. Dlatego też warto dowiedzieć się wszystkiego, co tylko jest możliwe na temat gruczołów okołoodbytowych u psów. Warto poznać funkcje, jakie gruczoły pełnią w organizmie psa, a także problemy, jakie może powodować ich zatkanie. Każdy opiekun czworonoga powinien wiedzieć, jak dbać o zdrowie gruczołów okołoodbytowych u swojego psa, jakie są sposoby na zapobieganie problemom z nimi związanych i jak postępować, gdy zauważysz u psa problemy z tymi narządami.

Co to są gruczoły okołoodbytowe u psa, gdzie się znajdują i jak działają?

Gruczoły okołodobytowe u psa niekiedy nazywane są zatokami. To niewielkie gruczoły, wielkością przypominające pestkę wiśni, albo pojedyncze winogrono. Wielkość gruczołów jest dostosowana do wielkości psa. Psy ras mniejszych mają znacznie mniejsze gruczoły niż psy ras dużych. Gruczoły okołoodbytowe, jak sama nazwa wskazuje, znajdują się w pobliżu odbytu psa i produkują wydzielinę wydalaną razem z kałem.

Źródło: opracowanie własne.

Psy posiadają po dwa gruczoły okołoodbytowe (prawy i lewy), znajdujące się po obu stronach odbytu, w pobliżu kanału odbytu. Są one umieszczone w tkance podskórnej, w pobliżu mięśni zwieraczy odbytu. Dlatego też nie są widoczne gołym okiem. Każdy z gruczołów ma ujście, z którego wydzielina jest uwalniana na zewnątrz. Psy dokonują samoistnego opróżniania gruczołów. Podczas defekacji psa, twardy stolec uciska na kanaliki i powoduje wyciśnięcie wydzieliny z gruczołów okołodobytowych. Jeśli jednak stolec jest zbyt luźny i mały, pojawiają się problemy i opróżnianiem gruczołów nie jest możliwe.

Rola i funkcje gruczołów okołodobytowych psa

Gruczoły okołoodbytowe u psa pełnią dwie bardzo ważne funkcje.

• Funkcja komunikacyjna. Wydzielina produkowana przez gruczoły okołoodbytowe zawiera wiele substancji zapachowych i feromonów, które pomagają psom w rozpoznawaniu innych psów i określaniu ich wieku, płci, zdrowia i nastroju. Dlatego też obserwując psy, często można zaobserwować, że obwąchują okolice odbytu innych psów, ponieważ chcą poznać ich informacje zapachowe. Każdy pies ma swój wyjątkowy i niepowtarzalny zapach.

• Funkcja wydalnicza. Wydzielina gruczołów okołoodbytowych może pomóc w smarowaniu i ułatwieniu wydalania resztek pokarmowych i innych substancji z organizmu psa w postaci kału. Dzięki temu proces wypróżniania jest łatwiejszy i mniej bolesny dla psa.

Mimo że gruczoły okołoodbytowe pełnią ważne funkcje, czasami mogą stać się problematyczne, zwłaszcza gdy ulegają zapaleniu lub zatkaniu. Dlatego tak ważne jest dbanie o ich regularne czyszczenie, a także zwracanie uwagi na wszelkie objawy nieprawidłowej pracy tych narządów.

Dlaczego gruczoły okołoodbytowe u psa pracują nieprawidłowo?

Gruczoły okołoodbytowe u psa działają niezauważenie. Wielu opiekunów psów nie zdaje sobie sprawy z ich istnienia, dopóki ich praca przebiega prawidłowo. Jednak zawsze może pójść coś nie tak i wtedy pojawiają się problemy. Znając przyczyny nieprawidłowego działania gruczołów okołoodbytowych u psa łatwiej i szybciej można wyłapać nieprawidłowości i im przeciwdziałać. Kilka z przyczyn nieprawidłowej pracy gruczołów okołoodbytowych u psa:

• Problemy z wypróżnianiem się, zbyt miękka i rzadka konsystencja kału, sprawia, że gruczoły nie są odpowiednio stymulowane, wydzielina zaczyna się gromadzić w gruczołach, w efekcie czego powstają zatory zatok.
• Nieprawidłowo zbilansowana dieta. Dostarczanie psu zbyt małej ilości błonnika albo zbyt dużej ilości tłuszczów wpływa na prace układu trawiennego i może mieć negatywny wpływ na pracę gruczołów okołoodbytowych.
• Infekcje i stany zapalne skóry wywołane przez bakterie albo drożdże. Gruczoły okołoodbytowe u psa mogą ulec infekcji, co prowadzi do stanu zapalnego.
• Występowanie niektórych chorób. Obciążenie psiego organizmu przez takie choroby jak niedoczynność tarczycy albo cukrzyca również mogę negatywnie odbić się na pracy reszty narządów, a tym samym na pracy gruczołów okołoodbytowych.
• Uwarunkowania genetyczne. U niektórych psów z powodu uwarunkowań genetycznych, czyli zbyt wysokiego, niskiego lub głębokiego osadzenia gruczołów okołoodbytowych ich praca może przebiegać nieprawidłowo.
• Otyłość może utrudnić samoistne opróżnianie gruczołów podczas defekacji, ponieważ tkanka tłuszczowa może przeszkadzać w procesie wydzielania płynów.

Jeśli pies ma problemy z gruczołami okołoodbytowymi, ważne jest, aby zwrócić się do weterynarza, który powinien zbadać psa i określić przyczynę problemu oraz zaproponować odpowiednie leczenie.

Jak rozpoznać przepełnione gruczoły okołoodbytowe?

Przepełnione gruczoły okołoodbytowe u psa dają charakterystyczne objawy. Opiekun doskonale zna zachowanie swojego czworonoga, dzięki czemu jest mu łatwiej wychwycić nietypowe zachowania. Do najczęstszych objawów przepełnienia albo zatkania gruczołów okołoodbytowych u psów zalicza się:

• saneczkowanie psa, czyli sytuacja, w której pies trze zadem o podłoże;
• lizanie, a nawet wygryzanie sierści w okolicy odbytu, czym chce przynieść sobie ulgę i pozbyć się nieprzyjemnego uczucia;
• trudności z wypróżnianiem, przepełnione gruczoły okołoodbytowe mogą utrudniać psu wypróżnianie się i powodować ból podczas defekacji;
• charakterystyczny nietypowy zapach, wydzielina gruczołów okołoodbytowych ma specyficzny, nieprzyjemny zapach, który może świadczyć o ich przepełnieniu. Koło tego zapachu trudno przejść obojętnie. Jeśli wyczujecie rybi zapach docierający z okolic odbytu waszego psa, to najprawdopodobniej doszło do przepełnienia gruczołów okołoodbytowych, albo właśnie w tym momencie pies je samoistnie opróżnił;

• zmiany w zachowaniu, pies może wykazywać niepokój, podenerwowanie lub drażliwość z powodu dyskomfortu związanego z przepełnionymi gruczołami okołoodbytowymi;
• duża wrażliwość na dotyk u nasady ogona i w okolicach odbytu;
• zaczerwienienie okolic odbytu;
• wyciek wydzieliny, niekiedy gruczoły są tak mocno przepełnione, że zaczyna wyciekać z nich wydzielina, ropa, albo krew;
• ogólne złe samopoczucie psa, osowiałość;
• podwyższona temperatura ciała psa;
• widoczny dyskomfort podczas chodzenia i siadania.

Jeśli zauważysz u swojego psa któreś z powyższych objawów, warto skonsultować się z weterynarzem. Lekarz zbada gruczoły okołoodbytowe i wdroży odpowiednie leczenie farmakologiczne, albo dokona manualnego opróżnienia gruczołów. Ważne jest, aby nie próbować opróżniać gruczołów samodzielnie, ponieważ nieprawidłowo przeprowadzona procedura może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych u psa.

Jak można pomóc psu z zatkanymi gruczołami w domu?

Jeśli podejrzewamy, że pies ma problemy z zatkanymi gruczołami okołoodbytowymi, warto umówić się na wizytę do weterynarza. Do czasu konsultacji chcąc w jakikolwiek sposób pomóc psu, można zastosować domowe sposoby. Zatem jak pomóc psu zminimalizować dyskomfort odczuwany przez zatkane gruczoły okołoodbytowe. Oto kilka wskazówek:

• przygotuj dla psa kąpiel, ciepła, ale nie gorąca woda może pomóc w udrożnieniu ujść gruczołów okołoodbytowych. Można też dodać do wody trochę soli morskiej, aby pomóc w oczyszczaniu i złagodzeniu stanu zapalnego;
• zastosuj łagodzące okłady na okolicę odbytu. W tym celu warto zastosować napar z rumianku, który jednocześnie zmniejszy stan zapalny;
• wprowadź zmiany w diecie psa. Zmiana diety może pomóc w zapobieganiu problemom z gruczołami okołoodbytowymi. Ważne jest, aby dieta psa była bogata w błonnik i zawierała odpowiednią ilość tłuszczów;
• pamiętaj o ruchu i ćwiczeniach, pozytywnie one wpłyną na regularność wypróżniania się gruczołów.

Powyższe porady są jedynie wskazówkami, które można wdrożyć w życie w oczekiwaniu na wizytę u weterynarza. Nigdy nie należy jednak rezygnować z konsultacji weterynaryjnej, nawet jeśli zauważymy, że u psa nastąpiła znaczna poprawa.

Jak czyścić gruczoły okołoodbytowe u psa?

Oczyszczanie gruczołów okołoodbytowych u psa powinno być przeprowadzane tylko przez doświadczonego weterynarza, ponieważ jest to delikatna procedura i nieprawidłowe opróżnianie gruczołów może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych u czworonoga.

Jeśli weterynarz zaleci oczyszczenie gruczołów okołoodbytowych psa, procedura będzie wyglądała mniej więcej tak:

• Pies zostanie umieszczony na stole weterynaryjnym lub na podłodze w pozycji stojącej, a opiekun lub pomoc weterynaryjna będzie przytrzymywać psa, aby nie usiadł w trakcie zabiegu.
• Weterynarz założy rękawiczki, delikatnie włoży palce do odbytu, aby zlokalizować ujścia gruczołów.
• Następnie weterynarz naciska na gruczoły, aby opróżnić je z ich zawartości. Podczas tej procedury można użyć papieru toaletowego lub chusteczek, aby usunąć usuwaną wydzielinę.
• Po zakończeniu procedury, weterynarz dokładnie oczyści okolicę odbytu psa, aby zapobiec infekcjom.

Ważne jest, aby nie próbować oczyszczać gruczołów okołoodbytowych psa samodzielnie, ponieważ nieprawidłowo przeprowadzonym zabiegiem opróżniania gruczołów można psu wyrządzić krzywdę.

Poza wyżej opisanym sposobem istnieje też możliwość zewnętrznego opróżniania psu gruczołów okołoodbytowych. Podczas oczyszczania zatok okołoodbytowych metodą zewnętrzną, weterynarz  delikatnie skórę wokół odbytu, aby pozbyć się wydzieliny zgromadzonej w gruczołach.

Jak często czyścić gruczoły okołoodbytowe u psa?

Częstotliwość czyszczenia gruczołów okołoodbytowych u psa może być różna dla różnych psów i zależy od wielu czynników, takich jak wiek, aktywność fizyczna, dieta i genetyka. Niektóre psy nie potrzebują regularnego czyszczenia, ponieważ ich gruczoły okołoodbytowe pracują prawidłowo i naturalnie opróżniają się podczas defekacji. Inne psy, zwłaszcza te o miękkich stolcach lub z genetyczną predyspozycją do problemów z gruczołami, mogą potrzebować regularnego czyszczenia. Ogólnie rzecz biorąc, zaleca się, aby gruczoły okołoodbytowe psa były kontrolowane podczas wizyt u weterynarza i czyszczone tylko wtedy, gdy są pełne lub gdy występują objawy świadczące o przepełnieniu gruczołów. W przypadku niektórych psów konieczne może być regularne czyszczenie co 4-6 tygodni. Z czasem można wydłużać ten czas, sugerując się ilością wydzieliny oraz jej konsystencją. Jeśli pies ma problem z samodzielnym opróżnianiem gruczołów, może zdarzyć się tak, że będzie to trzeba wykonywać regularnie do końca życia. Niekiedy gruczoły są opróżnianie co 3 miesiące, a innym razem co pół roku. Każdy pies jest inny.

Ważne jest, aby nie przesadzać z czyszczeniem gruczołów okołoodbytowych psa.  Nadmierna manipulacja tym obszarem może prowadzić do podrażnień, infekcji i innych poważniejszych problemów zdrowotnych.

Jak zadbać o prawidłową pracę gruczołów okołoodbytowych psa?

Zatkane gruczoły okołoodbytowe u psa to niezbyt przyjemny temat. Dlatego też warto podjąć wszystkie możliwe kroki, aby wspomóc ich prawidłową pracę. Lepiej zapobiegać niż leczyć! Jeśli i Wy jesteście tego zdania, to pamiętajcie o:

• odpowiednio zbilansowanej diecie psa, bogatej w błonnik;
• regularnej aktywności fizycznej, długie spacery pozytywnie wpływają na pracę układu trawiennego i regularne wypróżnianie, podczas którego dochodzi do opróżniania gruczołów okołoodbytowych;
• regularnych wizytach u weterynarza, podczas których specjalista może ocenić stan gruczołów, stopień ich zapełnienia i ewentualnie ustalić częstotliwość, z jaką należy pomagać psu z opróżnianiem gruczołów.

Rasy psów narażone na problemy z gruczołami okołoodbytowymi

Niektóre rasy psów częściej borykają się z problemem zatkanych gruczołów okołoodbytowych niż inne. Wśród tych ras można wymienić: cocker spaniele, springer spaniele, buldogi angielskie i francuskie (problem wynikający z budowy anatomicznej ciała), mopsy, pekińczyki, jamniki, maltańczyki, cavaliery. Oczywiście, każdy pies może mieć problemy z gruczołami okołoodbytowymi, niezależnie od rasy, wieku czy płci. Dlatego ważne jest, aby opiekunowie psów regularnie kontrolowali gruczoły okołoodbytowe swojego psa i szukali pomocy weterynaryjnej, gdy zauważą jakiekolwiek problemy.

Pamiętaj, że zadbanie o zdrowie gruczołów okołoodbytowych u psa to kluczowy element dbania o jego ogólną kondycję. Regularne wizyty u weterynarza i odpowiednie żywienie mogą pomóc w zapobieganiu problemom z gruczołami. Jeśli zauważysz jakiekolwiek objawy problemów z gruczołami okołoodbytowymi u psa, jak np. świąd, zaczerwienienie, ból lub uporczywe lizanie okolic odbytu, niezwłocznie skontaktuj się z weterynarzem. Lekarz weterynarii będzie w stanie pomóc Twojemu psu i zapobiec dalszym komplikacjom zdrowotnym.